Duurzaamheidsrapportering biedt strategische kans
De Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) duurzaamheidsrapportering naar de kern van de bedrijfsvoering. Ook finance-afdelingen en CFO’s komen zo nauwer in aanraking met duurzaamheid. Toch zien velen CSRD louter als een compliance-oefening of zelfs een extra last. “De sleutel tot succes ligt net in het omarmen van duurzaamheid als strategische kans”, zeggen Eline Brugman en Reinout De Clercq, partners Climate & Sustainability bij Deloitte.
De komst van CSRD markeert een belangrijk moment op het vlak van duurzaamheidsrapportering voor bedrijven. Informatie over milieu-impact, sociale aspecten en governance (ESG) krijgen daardoor een prominentere plaats bovenaan de agenda.
Het 2024 CxO Sustainability Report van Deloitte laat zien dat executives wereldwijd duurzaamheid als een topprioriteit zien, belangrijker nog dan bijvoorbeeld (geo)politieke onzekerheid, de war for talent en veranderende regelgeving. Een belangrijke indicator van die drijvende kracht is dat 85 procent van de bedrijven hun investeringen in duurzaamheid verhoogden in 2024, tegenover 75 procent in 2023, zo blijkt uit het rapport. Bijna de helft transformeerde zijn bedrijfsmodel om duurzaamheid centraal te stellen.
Bijdragen aan competitiviteit
De manier waarop bedrijven duurzaamheid benaderen, verschilt sterk per sector. In de voedingsindustrie draait duurzaamheid bijvoorbeeld sterk om de impact van klimaatverandering op de toeleveringsketen, terwijl in de automobielindustrie de focus op elektrificatie en circulariteit ligt. “In elke sector groeit wel het besef dat duurzaamheid kan bijdragen aan de competitiviteit. Er is bijvoorbeeld een positieve correlatie vastgesteld tussen de waardering van bedrijven en hun maturiteit op het vlak van ESG en duurzaamheid”, zegt Eline Brugman. “We zien ook dat bedrijven die CSRD omarmen, het algemeen beter doen dan hun sectorgenoten. De conclusies en trends uit het rapport zijn op dat vlak ook toepasbaar op de Belgische markt.”
Hoewel bedrijven het (strategische) belang van duurzaamheid hoog achten, kijken ze wel steeds meer met een ander gevoel tegen het onderwerp aan, zegt Reinout De Clercq. “De toename van te complexe regels en verplichtingen in combinatie met terechte vragen rond competitiviteit doen het positieve sentiment afbrokkelen. De regelgeving is inderdaad toegenomen, maar veel hangt af van de manier waarop je hier als bedrijf mee omgaat en de implementatie aanpakt. Heel wat bedrijven focussen te eng op het pure compliance-luik en de verplichtingen, terwijl ze de opportuniteiten uit het oog verliezen.”
Sterkere rol voor de CFO
Voor veel organisaties betekent CSRD een transformatie die ingrijpt op de kern van de bedrijfsvoering. “Traditioneel gezien was het vooral de CSR-manager die zich bezighield met de impact van de bedrijfsactiviteiten op maatschappij en milieu. CSRD is allesomvattend en heeft betrekking op verschillende rollen in het bedrijf, waaronder ook de CFO, COO, CIO, CHRO en CEO”, aldus Brugman. “Bedrijven die duurzaamheid zien als een strategische pijler en waarin iedereen hiervoor mee aan tafel zit, blinken dan ook uit op het vlak van CSRD-rapportering.”
Algemeen kunnen we wel stellen dat de CFO duurzaamheid en het hele rapporteringsproces daarrond heeft overgenomen. De Clercq: “Op dat vlak is het voor finance professionals een zegen dat de rapportering vanaf 2025 eindelijk op basis van duidelijke data-vereisten zal gebeuren. Het verzamelen van data en de rapportering erover is verplicht. In de data zit net heel veel waarde om strategische beslissingen beter te onderbouwen, performance management effectiever uit te voeren en financiële middelen beter in te zetten. De CFO zal beter gewapend zijn om de bedrijfsvoering te sturen, niet louter op basis van financiële maar ook niet-financiële informatie.”
Waardecreatie
In die zin draait CSRD-rapportering dus over waardecreatie en hoe de CFO een return voor de business creëert. “Ook externe stakeholders zullen bedrijven op basis van die waardecreatie afrekenen”, zegt Brugman. De verplichte CSRD-rapportering doet de complexiteit van de vragen die op de CFO afkomen intussen alleen maar toenemen, samen met het belang ervan. “Dat versterkt de strategische rol van de CFO, die gewapend is om na te denken op basis van risico’s en om vooruit te denken over de impact van CSRD”, aldus Brugman.
Het betekent geenszins dat er overal evenveel bereidheid bestaat om in CSRD-rapportering te investeren. Met de eerste verplichte rapportering in aantocht is het wachten op de effecten ervan en hoe de diverse stakeholders de rapporten zullen interpreteren en hierop ageren.
Maturiteitsverschillen
In elk geval verwachten de experten van Deloitte een grote variatie aan rapportering. De Clercq: “Wat bedrijven rapporteren, zou in principe overal hetzelfde moeten zijn, maar de concrete invulling zal waarschijnlijk heel sterk uiteenlopen.” Hoewel CSRD omlijnde rapportagevereisten stelt, zal de manier waarop bedrijven die toepassen afhangen van hun sector, maturiteit en interne strategieën. Sectorstandaarden, die bedrijven moeten helpen bij een meer uniforme implementatie, zijn voorlopig nog in ontwikkeling en zullen niet beschikbaar zijn bij de eerste rapportage in 2025.
De Clercq benadrukt dat het gebrek aan standaarden waarschijnlijk zal leiden tot grote maturiteitsverschillen tussen bedrijven. “Ik verwacht dat het gros van de bedrijven zal proberen om net compliant genoeg te zijn, voornamelijk omdat het startpunt ver van de minimale complianceverplichtingen ligt en niet alle nodige data beschikbaar zijn,” zegt hij. De eerste rapportages zullen dan ook vooral dienen als een ijkpunt.
Professionalisering
De boekjaren 2024 en 2025 worden een cruciale testfase waarin bedrijven hun processen, dataverzamelingsmethoden en rapportagestrategieën verfijnen. Het hoofddoel zou moeten zijn om die fase te benutten als startpunt voor een verbetertraject. Bedrijven die zich hier bewust op richten, kunnen in de jaren daarna systematisch beter presteren, hun duurzaamheidsprestaties verder professionaliseren en hun competitiviteit te verbeteren.
“Voor bedrijven is het belangrijk om te beseffen dat investeren in duurzaamheid geen eindig proces is. De CSRD-rapportering biedt transparantie op de doelstellingen en actieplannen van bedrijven, maar moet vooral bijdragen aan een cyclisch proces van continue verbetering. Je kan daar pas mee beginnen wanneer de strategische richting duidelijk is en je de nodige processen en systemen hebt geïmplementeerd. Dat vergt ook duidelijk geformuleerde KPI’s en goeie data”, zegt Brugman. Hoe bedrijven dat proces aanpakken, verschilt sterk per sector. “De sectorspecifieke uitdagingen maken maatwerk essentieel.”
Potentieel van het gematigde midden
Het 2024 CxO Sustainability Report van Deloitte toont een gemengd beeld. “Er is een set van bedrijven die CSRD-rapportering fundamenteel vastneemt en all-in gaat met de implementatie, inclusief de vereiste technologie. Een deel van de bedrijven doet niet meer dan het absolute minimum en stelt zich terughoudend op, terwijl andere bedrijven er nog moeten mee starten. Die zullen het moeilijk krijgen om de deadline te halen.” Volgens De Clercq heeft dat te maken met onduidelijkheid en gebrek aan kennis over wat CSRD precies inhoudt.
Gezien de economische uitdagingen van deze tijd lijkt duurzaamheidsrapportering voor sommige bedrijven een minder hoge prioriteit en investeren ze liever tijd en middelen in andere projecten. “Dat is niet onbegrijpelijk, gezien de economische context waarin veel bedrijven zich momenteel bevinden”, zegt Brugman. “Maar we zien evengoed bedrijven die CSRD wel volledig omarmen en als een strategische opportuniteit zien om anders in de markt te staan. Wie achterblijft, komt hoe dan ook onder druk te staan van financiers en andere stakeholders.”
Kansen grijpen
De boodschap is duidelijk: “Ook al legt CSRD een sterke nadruk op het compliance-luik, de richtlijn biedt ook kansen. Voor bedrijven en CFO’s komt het erop aan die kansen te grijpen en waarde te creëren.” Dat geldt in het bijzonder voor bedrijven die zich situeren in wat het CxO Sustainability Report als het ‘gematigde midden’ omschrijft. De Clercq deelt de analyse uit het rapport die stelt dat bedrijven voort moeten bouwen op hun sterke punten en het niet te ingewikkeld moeten maken. “Door het juist aan te pakken, is CSRD-rapportering niet enkel een kost of investering, maar ook een kans.” Uiteindelijk is het de bedoeling dat bedrijven hun rapportage gebruiken als een strategisch middel om duurzame groei en waardecreatie te bevorderen, en niet enkel als een middel om aan regelgeving te voldoen.
Om verder te bouwen aan de inzichten en uitdagingen rond duurzaamheid, organiseert Deloitte ook in maart 2025 een ESG Leadership Summit. Eline Brugman: “Het evenement brengt CxO’s van meer dan honderd Deloitte-klanten samen om kennis, strategieën en goeie praktijkervaringen rond ESG en duurzaamheid te delen. Dat biedt CFO’s en andere CxO’s de kans om te leren van experts en ervaringen uit te wisselen.”